Każdy manager ma swój indywidualny styl zarządzania zespołem, który zawiera sposób podchodzenia do pracowników, ich zadań oraz do celów biznesowych firmy. Należy jednak zaznaczyć, że według teorii zarządzania istnieje kilka wyodrębnionych stylów zarządzania, które warto poznać, by jeszcze lepiej rozwijać swoje kompetencje managerskie i jeszcze efektywniej kierować zespołem. Dobry manager jest w stanie umiejętnie dopasować styl zarządzania zespołem do aktualnych potrzeb, wyzwań oraz sytuacji firmy. Odpowiednio dobrany styl może okazać się kluczową kwestią, która wpływa zarówno na atmosferę w pracy, jak i na efektywność zespołu oraz wyniki firmy. Ponadto, wiedza na temat stylu zarządzania wdrożonego przez przełożonego ma również duże znaczenie dla pracownika, gdyż pozwala mu jasno określić sposób pracy w danym zespole oraz to, jakich decyzji można się spodziewać.
Najpopularniejsze style zarządzania zespołem
Najczęściej wyodrębnianymi i dobrze opisanymi w literaturze są następujące style zarządzania:
– autokratyczny,
– demokratyczny,
– partycypacyjny,
– zorientowany na zadania,
– relacyjny,
– transformacyjny,
– transakcyjny,
– charyzmatyczny
– laissez-faire.
Należy jednak zaznaczyć, iż czyste style zarządzania są niezwykle rzadkie. Najczęściej możemy spotkać się z kombinacją kilku stylów naraz. Dobry manager miksuje style zarządzania tak, aby jak najlepiej odpowiadały one na potrzeby firmy i zespołu, pozytywnie wpływając na efektywność.
Znajomość funkcjonowania mechanizmów działania powyższych stylów zarządzania zespołem to podstawowa wiedza dla osób, które zatrudnione są na stanowiskach managerskich i kierowniczych, która pomaga osiągać im zamierzone cele.
Styl autokratyczny
Styl autokratyczny nazywany jest inaczej stylem dyrektywnym i polega na kontrolowaniu pracowników w zakresie zleconych im zadań i obowiązków. Manager, który wykorzystuje ten styl w codziennej pracy, nie spoufala się z zespołem i nie nawiązuje bliższych relacji prywatnych. Ponadto, to właśnie do managera należy podejmowanie decyzji oraz branie za nie pełnej odpowiedzialności. Autokratyczni kierownicy i liderzy wymagają posłuszeństwa, raportowania wyników oraz ścisłego przestrzegania wcześniej ustalonych zasad.
Ten styl zarządzania zespołem ma zarówno swoje zalety, jak i wady. Do zalet możemy zaliczyć to, że każdy pracownik doskonale wie, czego się od niego wymaga. Co więcej, styl ten sprawdza się w okolicznościach, które wymagają szybkiego reagowania oraz podejmowania decyzji pod wpływem presji. To właśnie wtedy decydujące zdanie powinien mieć lider, który zdejmie z zespołu odpowiedzialność za podejmowanie skomplikowanych i trudnych decyzji. Z kolei do wad stylu dyrektywnego można zaliczyć słabą stabilność i skuteczność grupy – pracownicy mogą wykazywać brak motywacji.
Styl demokratyczny
Styl demokratyczny to odpowiedź na wady stylu dyrektywnego. Jest on całkowitym przeciwieństwem poprzednio omawianego stylu, gdyż w tym modelu zarządzania to cała grupa podejmuje decyzje dotyczące codziennej pracy i zadań. Styl ten charakteryzuje się aktywnym zaangażowaniem pracowników i przyjazną atmosferą w miejscu pracy. Dzięki temu zespół jest bardziej usatysfakcjonowany z pracy i wyników firmy. Do wad tego rozwiązania może należeć brak konkretnego lidera, który miałby ugruntowaną pozycję do podejmowania ryzykownych i trudnych decyzji w czasach kryzysu.
Styl partycypacyjny
W tym modelu zarządzania kluczową rolę odgrywa zaangażowanie pracowników w proces decyzyjny. Pracownicy sami konsultują ze sobą i ustalają pewne kwestie, a następnie przekazują decyzje do kierownictwa, które akceptuje lub odrzuca dany pomysł. Wadą tego rozwiązania jest to, że cały proces decyzyjny jest dość długi i trudny, gdyż musi być skonsultowany na kilku poziomach.
Styl zadaniowy
Styl zorientowany na zadania polega na skoncentrowaniu na określonym rezultacie, który planujemy osiągnąć. Aby spełnić założone cele, pracownicy są informowani odnośnie wymagać i terminów, które powinni dotrzymać. Kierownik na bieżąco monitoruje postępy i reaguje w razie problemów czy opóźnień. W tym stylu manager powinien skupić się na utrzymaniu odpowiedniej wydajności pracy przy wykorzystaniu posiadanych zasobów. Do wad tego rozwiązania można zaliczyć to, że pracownicy mogą czuć się nadmiernie kontrolowani.
Styl relacyjny
W tym modelu zarządzania kluczową rolę odgrywają relacje na linii manager – pracownik. Liderzy budują zaufanie do zespołu i zapewniają swoim pracownikom pełne wsparcie. Model ten nie do końca sprawdza się w sytuacjach stresowych, czy w przypadku opóźnień lub błędów, gdy konieczna jest krytyka, a nawet reprymenda.
Styl transakcyjny
W stylu transakcyjnym pracownik dostaje konkretne wytyczne i – jeśli wykona polecenia zgodnie z instrukcją – jest nagradzany. W przeciwnym wypadku należy go ukarać. Ważną rolę odgrywają tutaj zasady, terminy oraz procedury postępowania. Do wad tego systemu można zaliczyć to, że pracownicy nie mogą być kreatywni i nie mogą sami wybierać sposobu pracy czy rozwiązania danego problemu.
Styl charyzmatyczny
To jeden z ciekawszych modeli zarządzania zespołem. W tym stylu lider podnosi świadomość swoich pracowników, pozwala im na przekraczanie własnych ograniczeń oraz dopinguje ich w drodze do samorealizacji. Lider koncentruje się głównie na emocjach i wartościach, zachęca do pracy, budując wizję celów, które można osiągnąć, co pozytywnie wpływa na poziom motywacji w zespole. Do wad tego systemu można zaliczyć to, że pracownicy mogą czuć się przytłoczeni oraz przemęczeni.
Laissez-faire
To dość kontrowersyjny styl zarządzania, który ma wielu przeciwników. Polega on na tym, że managerowie są zazwyczaj niedostępni dla pracowników, gdy ci proszą ich o pomoc, czy rozwiązanie napotkanego problemu. W tym stylu decyzje delegowane są bezpośrednio do pracowników. Styl ten sprawdza się u pracowników, którzy cenią sobie niezależność i autonomię, a ponadto są ekspertami w swoich dziedzinach.
Jak wybrać styl zarządzania, by jak najlepiej rozwijać swoje kompetencje managerskie?
Każdy z omówionych stylów zarządzania zespołem ma swoje wady i zalety. Każdy z nich koncentruje się na innych wartościach i zasadach działania. Dobry manager powinien dobrać styl do własnych indywidualnych cech charakteru oraz do potrzeb zespołu Tylko wtedy będzie w stanie efektywnie zarządzać i rozwijać swoje kompetencje managerskie. Najlepszą opcją może okazać się łączenie dwóch, a nawet trzech stylów zarządzania, tak by opracować unikalny, idealnie wpisujący się w potrzeby firmy model.